مروری بر برخی از ویژگی ها و مشخصه های چترهای پرش از ارتفاع ثابت
وینگ لود :
علیرغم اینکه دربارۀ وینگلود در پرش از ارتفاع ثابت صحبت شده است به دلیل مهم بودن این مبحث و همچنین اثرگذاری این موضوع بر عملکرد کاناپی و همچنین ایمنی فرد پرش کننده باز هم مواردی را در این مورد یادآوری می کنیم :
همانطور که می دانید وینگ لود نسبت وزن فرد پرش کننده به همراه کلیه تجهیزات و وسایل همراه وی به مساحت کاناپی مورد استفاده توسط وی می باشد . در این نسبت وزن بر اساس پوند و مساحت کاناپی بر اساس فوت مربع محاسبه می گردد .
در پرش از ارتفاع ثابت رعایت کردن و در نظر گرفتن میزان وینگ لود بسیار مهم می باشد.
میزان وینگ لود با توجه به تجربه فرد پرش کننده از حداقل ۰/۶ تا حداکثر ۰/۸ در نظر گرفته می شود و میزان بالاتر و پائین تر از این مقدار به هیچ وجه توصیه نمی گردد.
استفاده از کاناپی با وینگ لود کمتر از ۰/۶ برای پرش کننده مشکلاتی از قبیل اخلال در روند باد گرفتن چتر ، تأخیر در فرمان پذیری چتر ، عدم کنترل کامل بروی عملکرد چتر و کم شدن توانائی فلر کردن چتر می گردد .
همچنین استفاده از کاناپی با وینگ لود بیشتر از ۰/۸ فرد پرش کننده را در حین پرواز مواجه با تکانهای شدید کرده و باعث سرعت زیاد حرکت چتر ، مواجه با خطر رسیدن به نقطه واماندگی (stall) و همچنین فرود را بسیار مشکل می نماید .
علاوه بر موارد ذکر شده میزان بالای وینگ لود در حین باز شدن چتر باعث اعمال فشار زیادی بروی چتر می گردد .
با توجه به موارد بالا و طبق توصیه اکثر کارشناسان این رشته وینگ لود مناسب برای این نوع پرش بین ۰/۶۵ تا ۰/۷۵ در نظر گرفته می شود .
با این وجود و علیرغم این مقدار توصیه شده، تصمیم گیری دربارۀ اینکه پرش از ارتفاع ثابت با چه سایز و چه میزان وینگ لودی انجام شود یک مسئله کاملا شخصی می باشد که باید هر نفر بر اساس توانائی های خود در کنترل کاناپی در مورد آن تصمیم بگیرد .
دو پرش کننده از ارتفاع ثابت با وزن بدن و تجهیزات یکسان می توانند وینگ لودهای متفاوتی را برای خود در نظر بگیرند که علاوه بر مهارت در کنترل چتر، محلی که تصمیم به پرش از آن را دارند و همچنین مسیر پرواز تا فرود و محل فرود از عوامل تأثیرگذار بر این تصمیم گیری هستند .
موردی که در میان اکثر آموزش دهندگان پرش از ارتفاع ثابت مورد اشتراک می باشد. این نکته است که بهترین روش برای اینکه متوجه شوند که چه چتر با چه اندازه و وینگ لود برای نفر مناسب می باشد ، این است که در ابتدا چند پرش از روی یک محل پرش کم خطر مثل پل با چتر با وینگ لود ۰/۷ انجام شود و با توجه به عملکرد نفر پرش کننده و چتر ، به مرور نسبت به تغییر این میزان اقدام نمایند .
چنانچه فرد پرش کننده با این میزان وینگ لود ( ۰/۷) توانائی کامل در کنترل و فرود در محل از پیش تعیین شده را نداشته باشد باید حتی در مورد توانائی و مهارت ایشان دربارۀ شروع ورزش پرش از ارتفاع ثابت تجدیدنظر کرد .
پایلوت شوت :
اوّلین موردی که در انتخاب پایلوت شوت در پرش از ارتفاع ثابت باید مورد دقت قرارگیری اندازه پایلوت شوت می باشد که بسته به نوع پرش و زمان سقوط این اندازه متفاوت می باشد .
پایلوت شوتها به طور معمول در اندازه های متفاوتی از ۳۲ اینچ تا ۴۸ اینچ مورد استفاده قرار می گیرند .
پایلوت شوت از ۲ لایه تشکیل می شود که لایۀ بالائی آن از پارچه های بدون تخلخل ( ZP یا Zero Porosity ) و در مواردی از پارچه های با تخلخل کم ( Low porosity ) ساخته می شود و برای لایه های زیرین آن از پارچه های توری در ۲ نوع تورهای با سوراخ کوچک و یا بزرگ ساخته می شوند .
پایلوت شوتهائی که از پارچه های ZP ساخته می شوند امکان نفوذ و عبور هوا را از میان خودشان نمی دهند و دوام بیشتری دارند ولی پایلوت شوتهای ساخته شده از پارچه های Low Porosity اجازه عبور هوا را از میان پارچه می دهند و نسبت به نوع قبلی دوام کمتری خواهند داشت .
در سالهای گذشته به دلیل اینکه پایلوت شوتهای استفاده شده از پارچه های با تخلخل کمتر ( Low Porosity ) در حین باز شدن مواجه با نواسانات و تاب خوردن و پیچش کمتری قرار می گرفتند ، انتخاب اوّل پرش کنندگان از ارتفاع ثابت بودند تا اینکه با استفاده از تکنیک قرار دادن یک دهانه فرار در انتهای بالائی پایلوت شوتها این مشکل نیز حل گردید و تولیدکنندگان توانستند در ساخت پایلوت شوت از پارچه های ZP نیز استفاده کنند .
همچنین پایلوت شوتها با دوخته شدن نوارهای تقویت کننده بروی آنها دارای قدرت و استحکام بیشتری شدند . این نوارها که بروی لایه روئی و زیرین دوخته می شوند از تعداد ۴ تا ۸ عدد متغیر می باشند و به استحکام و تقویت عملکرد و کم شدن انحراف و پیچش پایلوت شوت در حین باز شدن کمک زیادی می کند .
پایلوت شوت هائی که در پرش از ارتفاع ثابت استفاده می شوند دارای ۴ نوع مختلف دستگیره می باشند که بر اساس نوع پرش و سلیقه فرد پرش کننده انتخاب می شوند.
پایلوت شوتهای بدون دستگیره
پایلوت شوتهای دارای دستگیره داخلی
پایلوت شوتهای با دستگیره خارجی
و پایلوت شوتهای دارای دستگیره شناور
- پایلوت شوتهای بدون دستگیره
این نوع پایلوت شوتها ترجیحاً برای پرشهای پایلوت شوت در دست یا hand held استفاده می شود این نوع پایلوت شوتها به دلیل اینکه فاقد دسته می باشند وزن سبک تری دارا می باشند و روش در دست گرفتن آنها ساده تر می باشد و خطر پیچ خوردگی و انحراف در آنها کمتر نیز می باشد .
به طور کلی این موضوع باید مورد نظر قرار گیرد که سنگین بودن قسمت بالائی پایلوت شوت یعنی جائی که دستگیره پایلوت شوت قرار دارد باعث تأخیر در عملکرد و کشش آن می گردد .
- پایلوت شوتهای دارای دستگیره داخلی
در این نوع از پایلوت شوتها دستگیره های داخلی در داخل محل نصب دستگیره دوخته و نصب می گردند و امکان گیر کردن احتمالی دسته پایلوت شوت و بند اتصال ( Bridle ) را به حداقل می رساند .
جنس دستگیره های داخلی در این نوع از پایلوت شوتها می تواند از گلوله های سبک پلاستیکی و یا قطعه ای کوتاه از لوله هائی از جنس PVC باشد .
- پایلوت شوتهای دارای دستگیره های خارجی
در ۲ نوع عمده می باشند دستگیره های صفحه ای یا دیسکی ( Disk handle ) و دستگیره های سخت .
دستگیره های دیسکی ، صفحه ای از پارچه های ضخیم و یا از جنس پلاستیک می باشد که در انتهای بالائی پایلوت شوت تعبیه می شود و همچنین دستگیره های سخت که همانند دستگیره های داخلی می تواند از جنس گلوله های سبک پلاستیکی و یا قطعه ای کوتاه از لوله های از جنس PVC باشند که خارج و بروی پایلوت شوت قرار می گیرند .
استفاده از دستگیره های صفحه ای یا دیسکی خطر درگیر شدن دسته پایلوت شوت و بند اتصال را تا حد بسیار زیادی کاهش می دهد ولی دسترسی به آنها و در دست گرفتن آنها نیز می تواند مشکل تر باشد .
دستگیره های سخت را راحتتر می توان در اختیار گرفت ولی در عوض آنها سنگین تر هستند و امکان درگیر شدن آنها و گیر کردن بند اتصال به آنها نیز بیشتر می باشد .
- دستگیره های شناور یا Floater
نوع دیگری از دستگیره ها که باید در مورد آنان نیز توضیحی ارائه شود دستگیره های شناور یا Floater می باشند این دستگیره ها مانند دستگیره های خارجی می توانند از جنس گلوله های پلاستیکی و یا لوله های بریده شده از جنس P.V.C باشند همچنین برای این نوع از دستگیره ها حتی می توان از قوطی های خالی پلاستیکی فیلمهای عکسبرداری استفاده نمود .
این دستگیره ها برعکس انواع قبلی به هیچ کجا دوخته نشده اند و متصل نیستند . در حقیقت این دستگیره ها میان بخش روئی و زیرین ( بخش پارچه ای و توری ) پایلوت شوت به طور آزاد و معلق قرار دارند و توسط خود فرد پرش کننده در هنگام بسته بندی پایلوت شوت به قسمت بالائی و انتهائی پایلوت شوت کشیده می شود و به عنوان دستگیره مورد استفاده قرار می گیرد .
از فواید این نوع دستگیره ها این می باشد که چون بعد از رها کردن پایلوت شوت این دستگیره داخل پایلوت شوت رها می شود بالطبع هیچ گونه وزنی را بروی قسمت بالائی و انتهائی پایلوت شوت ایجاد نمی کند و به هیچ عنوان نیز امکان درگیر شدن بند اتصال به آنها وجود نخواهد داشت ضمن اینکه در حین سقوط دسترسی و در اختیار گرفتن آنها نیز آسان می باشد .
به دلایل عدیده از جمله وزن زیاد و خطر درگیر شدن بند اتصال با دستگیرۀ پایلوت شوت استفاده از دستگیره های موسوم به Leather Hacky و Monkey Fist که در چترهای سقوط آزاد استفاده می گردند ، ممنوع میباشد .
به دلیل ساختار این ۲ نوع دستگیره و اینکه آنها از یک نقطه به پایلوت شوت وصل می باشند و همچنین وجود فاصله بین دستگیره و پارچه پایلوت شوت که امکان درگیری و پیچیده شدن بند اتصال را فراهم میاورد ، استفاده از این دو نوع دستگیره در پایلوت شوتهای پرش از ارتفاع ثابت به هیچ وجه توصیه نمی گردد .
در حالت کلی دستگیره خارجی و از جنس لوله کوتاه PVC به شرطی که از طرفین ( ۲ سرلوله ) به پایلوت شوت وصل باشد انتخاب مورد قبولی برای اکثر انواع پرش از ارتفاع ثابت خواهد بود .
در سالهای اخیر تولیدکنندگان تجهیزات پرش از ارتفاع ثابت پایلوت شوتهائی را روانه بازار کرده اند که در انتهای بالائی بخش پارچه ای پایلوت شوت دارای vent یا دریچه خروج هوا می باشد .
این دریچه اجازه خروج هوا را از انتهای بالائی پایلوت شوت داده و در نتیجه باعث کم شدن و از بین رفتن حالت چرخش و نوسان پایلوت شوت در حین باز شدن و کشش و خارج کردن کاناپی از داخل پشتی چتر می گردد . عملکرد این دریچۀ خروج هوا بروی پایلوت شوت دقیقاً مانند عملکرد دریچه فرّار بروی انتهای بالائی چترهای گرد می باشد .
مورد دیگر که باید بسیار زیاد مورد توجه قرار گیرد محل تلاقی بند اتصال به پایلوت شوت می باشد که عدم تقارن در محل اتصال باعث بروز چرخش در پایلوت شوت شده و در ادامه ، این حرکت دورانی به کاناپی نیز منتقل شده و باعث عدم باز شدن کاناپی در مسیر دلخواه و به اصطلاح ایجاد off heading می گردد .
به همین دلیل برخی از تولیدکنندگان پایلوت شوت حلقه ای را در قسمت زیرین پایلوت شوت تعبیه می کنند تا با وصل شدن بند اتصال به آن حلقه حالت و وضعیت متقارن و قرینه محل اتصال کاملاً رعایت شود و خطر چرخش و دوران پایلوت شوت ایجاد نگردد .
اسلایدر
به طور مسلم همه ما با اسلایدر و عملکرد آن در چترهای سقوط آزاد آشنا هستیم .
وجود اسلایدر در چترهای سقوط آزاد به جلوگیری از به هم ریختگی و درگیر شدن بندها با یکدیگر و نرم تر بازشدن چتر کمک می کند و وجود اسلایدر در چترهای سقوط آزاد ضروری و لازم می باشد .
ولی در پرش از ارتفاع ثابت ما شاهد این کارکرد از اسلایدر نخواهیم بود و در انواع مختلف پرش از جمله ، بنددار ( static line ) ، پایلوت شوت در دست ( hand held ) ، پایلوت شوت در دست مربی ( PCA ) و به طور عام تمام پرشهای با زمان سقوط زیر ۳ تا ۴ ثانیه ، از اسلایدر استفاده نمیکنیم و در پرشهای بالای ۴ ثانیه نیز وجود اسلایدر به دلیل عملکرد آن در نرم بازشدن چتر مورد لزوم قرار می گیرد .
در سقوط آزاد تمام اسلایدرها به طور استاندارد از یک پارچه چهارگوش ساخته شده اند که در هر گوشه آن سوراخی وجود دارد که بندها از داخل آن عبور می کنند ، در این پرشها روند بازشدن چتر در مواردی می تواند تا ۱۵۰ متر نیز به طول بینجامد که به دلیل وجود ارتفاع ایمن نه تنها مشکلی ایجاد نمیکند بلکه این روند باز شدن چتر به عدم وارد شدن فشار و شوک بروی فرد پرش کننده وهمچنین تجهیزات کمک زیادی میکند ، ولی در پرش از ارتفاع ثابت همانطور که در نوشتارهای قبلی نیز ذکر گردید در مواردی ارتفاع پرش حتی کمتر از ۱۵۰ متر خواهد بود و در طی این ۱۵۰ متر چتر باید پس از پرش به طور درست و صحیح باز و آماده پرواز شود پس سریع بازشدن چتر بسیار مهم می باشد ، ضمن اینکه این سرعت در بازشدن چتر برای نفر پرنده آسیب زننده نیز نباشد .
این نیاز باعث گردید که در چترهای پرش از ارتفاع ثابت به جای اسلایدرهای پارچه ای معمول که در پرشهای سقوط آزاد مورد استفاده قرار می گیرند از ۲ نوع مختلف اسلایدر استفاده شود .
۱- اسلایدر توری با سوراخهای بزرگ
۲- اسلایدر توری با سوراخهای کوچک
اسلایدر توری با سوراخهای بزرگ :
در این نوع اسلایدر از پارچه توری با سوراخهای بزرگ استفاده می گردد. این نوع اسلایدرها در موارد زیادی از انواع مختلف پرش در پرشهای از ارتفاع ثابت کاربرد دارد .
این اسلایدرها تقریباً در تمام پرشهای با تأخیر بیش از ۴ و یا ۵ ثانیه کاربرد دارد و مورد استفاده قرار می گیرد .
اسلایدر توری با سوراخهای کوچک :
عملکرد این نوع اسلایدرها تقریباً شبیه اسلایدرهای توری با سوراخهای بزرگ می باشد منتها با این تفاوت که بدلیل وجود سوراخهای کوچکتر بروی آن ، مقاومت اسلایدر در برابر هوا بیشتر می باشد و به همین دلیل روند پایین کشیده شدن اسلایدر به نسبت اسلایدر توری با سوراخ بزرگ آهسته تر می باشد و بالطبع روند بازشدن چتر نیز نرم تر و آهسته تر می باشد .
در مواردی در پرشهای با زمان سقوط بیشتر از ۸ یا ۹ ثانیه هنگامی که چتربازان بروی چتر خود از اسلایدرهای توری با سوراخ بزرگ استفاده می کنند مشاهده می شود که در حین بازشدن چتر مواجه با شوک و فشار ناشی از سریع باز شدن چتر می گردند که در این مواقع استفاده از اسلایدر توری با سوراخ کوچک توصیه می گردد .
همچنین این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد که علاوه بر اسلایدر، نوع چتر، روش بسته بندی و حالت بدن چترباز طی بازکردن چتر نیز از عوامل تأثیرگذار بر چگونگی و شدت بازشدن چتر نیز می باشند .
Tail Pocket
همانطور که از اسم آن مشخص می باشد پارچه ای به شکل یک پاکت کاغذی می باشد که بروی انتهای سل وسط کاناپی پرش از ارتفاع ثابت دوخته شده است .
در چترهای پرش از ارتفاع ثابت چون مانند چترهای سقوط آزاد کیسه محتوی و یا D-bag وجود ندارد که بندها بروی آن بوسیله کش بسته شود، بندها با روی هم قرار گرفتن به روش هشت انگلیسی درون Tail Pocket قرار می گیرند .
بروی لبه های خارجی Tail Pocket پارچه چسب دار ( Velcro ) دوخته شده است که قابلیت بازشدن آن و قرار دادن بندها درون آنرا برای ما فراهم می آورد . بعد از قرار گرفتن بندها درون Tail Pocket دوباره بوسیله پارچه های چسبدار در لبه آن می توانیم آنرا بسته و از آنها محافظت کنیم .
بندها- Lines
برای بندهای اتصال یا Suspension lines در چترهای پرش از ارتفاع ثابت از بندهای ۶۰۰ تا ۸۰۰ پوند Dacron استفاده می گردد در صورتیکه بندهای فرامین از بندهای قویتر یعنی ۹۰۰ پوند Dacron استفاده شده است .
بندهای معمول مانند Spectra و یا بندهای نازکتر که به طور معمول در چترهای سقوط آزاد مورد استفاده قرار می گیرد در چترهای پرش از ارتفاع ثابت کاربرد ندارد زیرا که این نوع بندها قابلیت کشش کمتری نسبت به بندهای Dacron دارا می باشند و در هنگام باز شدن چتر شوک و فشار بیشتری را به فرد پرش کننده و خود چتر وارد می کنند .
در چترهای پرش از ارتفاع ثابت بندهای اتصال اغلب به رنگ سفید و یا سیاه و بندهای فرامین و همچنین بندهای C و D به طور معمول به رنگ قرمز می باشند تا قابلیت تشخیص بیشتر برای فرد پرش کننده و در حین بسته بندی فراهم شود .
حلقه های فرامین : (دستگیره ها)
شکل و ساختمان دستگیره های فرامین در چترهای پرش از ارتفاع ثابت بسیار شبیه دستگیره های فرامین در چترهای سقوط آزاد می باشد ولی در چترهای پرش از ارتفاع ثابت تغییرات جزئی جهت افزایش ایمنی بروی آنها صورت گرفته است.
به طور کلی دستگیره های فرامین در چترهای پرش از ارتفاع ثابت به سه گروه تقسیم می شوند:
- دستگیره های استاندارد
- دستگیره های دارای حلقه بزرگ
- دستگیره های با قابلیت رها کردن بند ( Line Release Mode )
دستگیره های استاندارد :
این نوع دستگیره ها کاملاً شبیه دستگیره های استفاده شده در چترهای سقوط آزاد می باشند.
آنها از حلقه ای پارچه ای که بوسیله قطعه ای پارچه چسب دار (Velcro) به رایزرها وصل می شوند تشکیل شده اند و در قسمت بالای آنها حلقه و یا نوار پارچه ای برای جاگذاری بند فرامین تعبیه شده است. طراحی این دستگیره ها به نوعی می باشد که بخشی از آن که به رایزرها وصل نمی باشد کمی بلندتر از بخش دیگر می باشد و این موضوع به راحت تر در دست گرفتن آنها در هنگام بازشدن چتر کمک می کند .
دستگیره های دارای حلقه بزرگ :
این دستگیره ها به نسبت دستگیره های استاندارد بزرگتر می باشند و در داخل قسمتی از دستگیره که به رایزرها متصل نمی باشد پلاستیکی از جنس نیمه سخت تعبیه گردیده که به برآمدگی بیشتر آنها و در نتیجه راحت تر در دست گرفتن آنها کمک زیادی می کند.
این نوع دستگیره ها علیرغم مزیت ذکر شده در بالا دارای منتقدانی نیز می باشد که اظهار می دارند این برآمدگی می تواند باعث درگیر شدن و یا گیر کردن اجزا چتر و یا وسائل همراه فرد پرنده به آنها گردد و باعث گردد که از محل استقرار خود خارج شود و خارج شدن یک فرمان در حین باز شدن چتر در پرش از ارتفاع ثابت می تواند باعث ایجاد انحراف در حرکت چتر و حرکت به سوی محل پرش ( off heading ) گردد .
دستگیره های با قابلیت رها کردن بند : ( LRM )
در این نوع از دستگیره ها انتهای بند فرمان بوسیله یک سوزن و یا pin به دستگیره متصل می باشد و این سوزن و یا پین به آسانی توسط نفر پرنده می تواند از محل خود خارج شود و در نتیجه بند فرمان از دستگیره جدا می شود .
این دستگیره ها فقط در مورد پرشهای با استفاده از اسلایدر ( Slider on ) مورد استفاده قرار می گیرند چون در پرشهای بدون اسلایدر ( Slider off ) فشار ناشی از بازشدن چتر به راحتی می تواند موجب خم شدن و یا آسیب دیدن سوزن رهاکننده بند فرمان شود.
این دستگیره ها جهت مقابله با قرار گرفتن بند بروی کاناپی ( line over ) استفاده می شود و با آزاد کردن بند فرمان می توان مشکل قرار گرفتن بند بروی کاناپی را بوسیله آن برطرف نمود .
باز هم در طرف مقابل منتقدین استفاده از این سیستم اظهار می دارند که به راحتی با دقت در بسته بندی چتر می توان از امکان قرار گرفتن بند بروی کاناپی جلوگیری نمود و احتیاجی به این سیستم وجود نخواهد داشت ، مضافاً بر اینکه وجود این سیستم بروی رایزرها و فرامین باعث پیچیدگی و سردرگمی در حین بسته بندی و جاگذاری فرامین می گردد و چنانچه هر بار تصمیم به پرش به روش بدون اسلایدر را داشته باشید باید نسبت به تعویض آن و استفاده از دستگیره های معمول اقدام نمائید که مستلزم صرف وقت و انرژی می باشد و با توجه به جمیع محاسن و معایب این سیستم امروزه اکثر پرش کنندگان از ارتفاع ثابت استفاده از ۲ نوع دستگیره قبلی را به این نوع دستگیره ترجیح می دهند .