چی ؟ چتربازی ؟ اگه چترتون باز نشه چی ؟
این جمله احتمالاً اولین سوالی است که وقتی کسی برای اولین بار متوجه میشود که شما در زمینهٔ چتر بازی فعالیت می‌کنید از شما می‌پرسد. در حقیقت اکثر مردم بالقوه ترین خطر انجام این ورزش را در باز نشدن احتمالی چتر می‌بینند ، در صورتیکه امروزه با توجه به پیشرفت وسایل و نحو طراحی آنها و همچنین وجود وسایل ایمنی همچون AAD احتمال باز نشدن چتر به چیزی حدود صفر تنزّل پیدا کرده است ، به قولی چترهای سقوط آزاد امروزی در شرایط طبیعی محکوم به باز شدن هستند مگر اینکه در روند بسته بندی آنها یک خطای فاحش انسانی صورت گرفته باشد , که برگزاری دوره‌های باز آموزی که هر چند وقت یک بار برگزار میگردد تاثیر به سزایی در کاهش به وجود آمدن این خطاها دارند .
پس دلیل نگرانی مردم و خانواده‌ها از خطر ناک بودن سقوط آزاد چیست ؟ و آیا اصولا سقوط آزاد فعالیت خطرناکی محسوب میشود ؟
در حقیقت سقوط آزاد در ردیف ۱۰ ورزش خطرناک دنیا وجود ندارد ، در لیستی که غواصی ، بیس جامپینگ ، رفتینگ و اتومبیل رانی ناسکار جای ثابتی دارند ، سقوط آزاد در یک دههٔ گذشته در میان هیچ کدام از این ورزش‌ها قرار نگرفته است .
در شرایطی که در این لیست ما میتونیم حتا رشتهٔ cheerleading راا هم پیدا کنیم ، نبودن ورزش سقوط آزاد در این بین تنها میتواند مرهون پیشرفت تجهیزات ، توجه به مسائل ایمنی ، گسترش آموزش و تدوین گسترده قوانین برای این رشته باشد ، ولی در کنار این موارد نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که پیشرفت و به روز شدن تجهیزات ، ابعاد جدیدی از خطرات را به این ورزش اضافه کرده است که تا قبل از دههٔ ۹۰ میلادی وجود نداشته است .
یکی از این ابعاد به بازار آمدن چترهایی با قابلیت عملکرد بالا (High performance) می‌باشد , همان قدر که این چترها قابلیت عملکرد بالائی دارند کار کرد با آنها نیز دارای خطرات بالقوه زیادی می‌باشد و حتما می‌بایست کارکرد و چگونگی کار و برخورد با آن را نیز فرا گرفت .
نگاهی گذرا به آمار تلفات این ورزش در سالهای اخیر لزوم آموزش بیشتر و نظارت بر روند آموزش را در این بعد توجیه میکند ، در همین راستا انجمن چتربازی کشور آمریکا (USPA) ابتدای سال ۲۰۱۲ تمام افرادی را که دارای گواهینامه B هستند و قصد ارتقا به گواهینامه C را دارند ملزم به شرکت در یک دورهٔ آموزشی هدایت چتر یا Canopy Control نموده است .
با بررسی آمار تلفات کشور آمریکا در سال ۲۰۱۱ به نکتهٔ قابل توجهی بر می‌خوریم مبنی بر اینکه تلفات این سال عمد‌تاً ناشی از حوادث بعد از باز شدن چتر بوده است و تلفات ناشی از باز نشدن چتر ( همان نکته‌ای که همه در مورد آن نگرانی دارند) سهم اندکی را در این بین دارد و این سهم اندک نیز ناشی از سهل انگاری مفرط فرد پرش کننده در استفاده از چتر و متعلقات ایمنی چتر بوده است .
حال برای بررسی بیشتر این موضوع نگاهی خواهیم داشت به آمار و چگونگی رخ دادن حوادث منجر به فوت در سال ۲۰۱۱ در کشور آمریکا (به نقل از سایت این انجمن به آدرس www.uspa.org) .
انجمن چتربازی کشور آمریکا در سال ۲۰۱۱ دارای ۳۳۵۰۰ عضو فعال بود است که این افراد در طی این سال حدود سه ملیون پرش سقوط آزاد داشته‌اند که در کنار این تعداد پرش حدود پانصد هزار پرش Tandem یا دو نفره هم انجام گرفته است که در این میان ۲۵ نفر هم طی حوادث مختلف جان خود را از دست داده‌اند یعنی تقریبا در ازای هر صدو بیست هزار پرش یک نفر ، متوسط سنّ این ۲۵ نفر ۴۹ سال بود که هشتاد هشت درصد ایشان را آقایان و دوازده درصد را خانمها شامل میشوند .
عامل مرگ این افراد در ۶ دسته تقسیم بندی میشود که یک به یک به بررسی آنها خواهیم پرداخت .
- برخورد یا تصادم collision
عامل ۳۲% این تلفات که شامل ۸ نفر می‌باشد برخورد یا تصادم است ، ۷ نفر از این تعداد بر اثر برخورد با چترباز دیگر در حین فرود و نفر آخر بر اثر برخورد حین سقوط با فرد دیگر کشته شدند .
- مشکل در حین فرود landing problem
۶ نفر که ۲۴% آمار کلّ تلفات را شامل میشود در حین فرود یا landing دچار حادثه شده‌اند ، یکی از این ۶ نفر بر اثر فرود در یک منطق جنگلی و بر اثر برخورد با درختان جان خود را از دست داده و ۵ نفر دیگر هنگام فرود و در نزدیکی زمین تصمیم به دور زدن گرفته‌اند و در حالیکه هنوز دور خود را کامل نکرده بودند با زمین برخورد کردند و جان خود را از دست دأند ، تمام این ۵ نفر از کاناپی با سطح مقطع کمتر از ۱۰۰sqf و wing load بالا استفاده کرده بودند و با تعداد متوسط ۱۷۰۰ پرش جزو پرندگان با تجربه محسوب میشدند .
- انحراف malfunction
۵ نفر که ۲۰% تلفات را در بر می‌گیرد به دلیل انحرافات به وجود آمده و عدم توانایی مقابله با آن جان خود را از دست داده‌اند
یک مربی تاندم بهمراه مسافر آن که پس از به وجود آمدن یک مشکل در چتر اصلی اقدام به رها کردن آن مینماید , که متاسفانه دستگیره‌ی رها کننده را به طور کامل نمیکشد و یکی از رایزرها در جای خود باقی میماند و با کشیدن چتر کمکی ، این چتر درگیر چتر اصلی میشود و باعث از بین رفتن هر دو نفر میشود .
در مورد بعدی یک چتر باز پس از روبرو شدن با انحراف در چتر اصلی ، بسیار دیر اقدام به رها کردن چتر اصلی کرده و قبل از اینکه بتواند از دستگیره‌ی کمکی استفاده کند بزمین برخورد میکند .
در یک مورد دیگر باز هم فرد پرنده در مواجه با انحراف ، دیر اقدام به رها کردن چتر اصلی کرده و علیرغم کشیدن دستگیره‌ی کمکی ، چتر کمکی زمان لازم را برای باز شدن پیدا نمیکند و فرد به زمین برخورد میکند .
در آخرین مورد هم یک فرد که هنوز در حین گذراندن دورهٔ آموزشی بود ، بعد از باز کردن چتر اصلی ، یکی از فرامین چتر رها میشود و کاناپی اصلی از یک طرف شروع به چرخیدن میکند و متاسفانه شاید به دلیل کامل نبودن روند آموزش یا دلیل دیگر ایشان نمی‌تواند با این مشکل مقابله کرده و در حال چرخش کاناپی با زمین برخورد میکند .
- عدم باز کردن چتر اصلی NO pull
۲ نفر به دلیل باز نکردن چتر اصلی خود در این سال جان خود را از دست داده‌اند که ۸% امار کلّ تلفات را شامل میشوند .
هر دو این افراد حتا اقدام به باز کردن باز کردن چتر اصلی خود نکرده‌اند و علیرغم مجهز بودن چترهایشان به AAD قبل از پرش اقدام به خاموش نمودن آن کرده بودند .
- اشکال در چتر کمکی Reserve problem
۱ نفر و ۴%تلفات
یک پرندهٔ تقریبا مبتدی پس از مواجه شدن با انحراف در چتر اصلی اقدام به رها کردن چتر اصلی کرده ولی پس از کشیدن کمکی قسمتهای از چتر کمکی درگیر بدن فرد پرنده شده و شروع به چرخش میکند و در همین حال چرخش در یک رودخانه سقوط میکند .
- حوادث غیر معمول
۱۲% تلفات در سال گذشته ناشی از حوادث غیر معمول در چتر بازی بود که ۳ نفر طی این حوادث جان خود را از دست داده‌اند .
یکی از این افراد در حین یک عملیات نظامی نمایشی با تجهیزات کامل نظامی مواجه با مشکلی میگردد که به خاطر وجود این تجهیزات به وجود آماده بود و بدلیل وجود همین تجهیزات موفق به باز کردن چتر خود نمی‌شود .
در مورد دیگر یکی از پرندگان با تجربه حین سقوط هوشیاری خود را از دست داده و اقدام به باز کردن چتر نمیکند و AAD عمل کرده و چتر کمکی باز میشود ولی ایشان به دلیل عدم هوشیاری بروی درختان فرود آمده جان خود را از دست میدهد ، کالبدشکافی ایشان نشاندهندهٔ سکتهٔ قلبی این فرد در حین سقوط بود است .
و آخرین فرد نیز قبل از پرش اقدام به خاموش کردن AAD کرده و هیچ اقدامی نیز برای باز کردن چتر خود نمیکند ، گزارشات ناشی از تحقیق در این مورد حکایت از خودکشی فرد یاد شده میکند .
نکتهٔ دیگر اینکه همینطور که خودتان ملاحظه کردید ، قریب به اتفاق این حوادث و تلفات بعد از باز شدن چتر اتفاق افتاده است که این موضوع توجه بیشتر به آموزش و ایمنی را در رابطه با چگونگی کنترل چتر و مقابل با انحرافات آن به ما گوشزد میکند .